شاخص توده بدنی مقیاسی برای اندازه گیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد و تشخیص چاقی است. این شاخص از طریق حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد فرد محاسبه می شود. روش های مختلفی برای اندازه گیری شاخص توده بدنی استفاده می شود به جز تقسیم وزن بر قد که آن هم می تواند مقیاس های مختلفی داشته باشد، یک روش معمول دیگر اندازه گیری این شاخص از طریق محاسبه در نمودار است.
شاخص توده بدنی به عبارتی دیگر راه حلی برای محاسبه وزن ایده آل برای افراد مختلف میباشد
به طوری که اگر محور افقی را وزن فرد به کیلوگرم در نظر بگیریم، محور عمودی نیز بر اساس قد تقسیم بندی شده است؛ بنابراین با محاسبه نقطه مورد نظر می توانیم بسنجیم که آیا قد فرد مورد نظر در طیف مناسب قرار گرفته یا اینکه از کمبود یا اضافه وزن رنج میبرد
این شاخص ابتدا در سال 1972 در یک مجله علمی مطرح شد و از آن پس به عنوان یکی از معتبر ترین مقیاس ها برای اندازه گیری احتمال اضافه یا کمبود وزن استفاده می شود. این شاخص به دلیل افزایش بی سابقه چاقی در جوامع صنعتی به سرعت مورد قبول و استفاده پزشکان و متخصصین تغذیه قرار گرفت و سادگی محاسبه آن حتی توسط افراد غیر حرفه ای باعث شد که به یکی از روش های بی هزینه اما ارزشمند برای محاسبه تناسب اندام توسط هر فرد علاقه مندی تبدیل شود.
به مرور با انجام تحقیقات در جوامع و گروه های سنی، نژادی و جنسی مختلف این شاخص نسبت به مردم جوامع گوناگون استاندارد شد و اعتبار و قابل اعتماد بودن نتایجه آن تقریبا به اثبات رسید. برای مثال در آسیای شرقی به خاطر جثه و هیکل مردم حد بالای وزن استاندارد باید به جای 25 ،عدد 23 باشد.
طبقه بندی ها
رواج استفاده از شاخص توده بدنی به این علت است که به فرد این امکان را می دهد که تناسب وزن خود را نسبت به قد و قامت خود محاسبه کند. سازمان جهانی بهداشت، شاخص توده بدنی زیر 18.5 را به عنوان کم وزنی یا علامت سوءتغذیه تلقی می کند که اثار منفی ماندگاری بر سلامت جسمی و ذهنی افراد وارد می آورد . از سوی دیگر نیز شاخص بالای 25 را به عنوان اضافه وزن و بالای 30 را چاق در نظر گرفته است.
تفاوت های نژادی
شاخص توده بدنی با عددهای داده شده تقریبا برای مردم کشورهای غربی صنعتی مشابه است ولی این میزان در سایر کشورها و برای مردم سایر نژادها متفاوت است. برای مثال در ژاپن شاخص توده بدنی نرمال باید بین 18.5 تا 23 باشد این در حالی است که تقریبا این میزان برای کشور های غربی 25 ;است.
شاخص توده بدنی در ایران نیز مورد بررسی قرار گرفته برای مثال حد بالای BMI نرمال برای مردان 25.21 و برای زنان 23.35 است.